مقالات ارتودنسی

دندان نهفته چیست؟ | علائم و عوارض + ارتودنسی دندان نهفته

دندان نهفته چیست؟ دندان نهفته چگونه ایجاد می شود و روش های درمان آن کدام اند؟ در این مقاله با پازل کلینیک همراه باشید تا اطلاعات لازم را در خصوص دندان نهفته به دست آورید.

چکیده مطلب

یکی از اختلالات دندانی که شاید کمتر درباره آن چیزی شنیده باشید، وجود دندان نهفته (Tooth impaction) است. شاید شما هم جزء آن دسته افرادی باشید که دچار سر درد، گوش درد، گلو درد، عفونت های لثه و گاهی درد چشم و اختلال موقتی در بینایی شده باشید و نتوانسته اید دلیل آن ها پیدا کنید. جالب است که بدانید وجود دندان نهفته می تواند موجب ایجاد این علائم شود. به نظر شما چه عواملی می توانند در بروز این عارضه نقش دارند؟ چگونه می توان آن را تشخیص داد و درمان نمود؟ آیا ارتودنسی می تواند در درمان نهفتگی دندان به کار گرفته شود؟
در این مقاله قصد داریم تا به توضیح کامل پاسخ این سوالات بپردازیم و اطلاعات کامل و جامعی را درباره این عارضه در اختیارتان قرار دهیم. پس با پازل کلینیک همراه باشید.

دندان نهفته چیست؟

دندان نهفته دندانی می باشد که نتوانسته از لثه خارج شود و زیر آن باقی مانده است. علت نهفته ماندن دندان می تواند به دلیل نیفتادن به موقع دندان شیری و یا مسدود شدن راه خروج دندان دائمی در اکثر مواقع این دندان ها ممکن است بدون علائم خاصی باشند و تنها با انجام عکس برداری ساده با اشعه ایکس مشخص شوند.

کدام دندان ها در معرض نهفتگی قرار دارند؟

برخی دندان ها بیشتر از سایر دندان ها در معرض نهفتگی قرار می گیرند، این دندان ها عبارتند از:

1. دندان عقل

   دندان عقل معمولا آخرین دندانی است که در فک رویش می کند. رویش این دندان به طور معمول در سنین 17 تا 21 سالگی اتفاق می افتد. دندان عقل اغلب زمانی رشد می کند که رشد فک متوقف شده است، بنابراین ممکن است فک فضای کافی برای رویش آن نداشته باشد و در افرادی که فک کوچکی دارند، احتمال نهفتگی دندان عقل بیشتر خواهد بود.

2. دندان نیش

   دومین دندانی که احتمال نهفتگی آن بالا است، دندان نیش فک بالا می باشد. از آنجایی که وجود این دندان ها ضروری می باشد، برای قرار گرفتن آن ها در محل صحیح از درمان ارتودنسی استفاده می شود و جراحی برداشتن آن ها آخرین گزینه درمانی می باشد.

علائم دندان نهفته

از علائم داشتن دندان نهفته می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. درد

   از دیگر عوارض این دندان ها می توان به حساسیت دندان ها و احساس درد اشاره کرد. این درد می تواند ناشی از عفونت پالپ یا آسیبی که به ریشه دندان های مجاور وارد می کنند، باشد. درد ناشی از این مشکل می تواند در نواحی مانند لثه، استخوان فک، سر، گوش، چشم و گلو نیز ظاهر شود.

2. التهاب لثه

   این دندان ها می توانند موجب ملتهب شدن لثه گردند و با علائمی مانند خارش لثه، قرمز و متورم شدن و خونریزی آن همراه باشد.

3. بهم ریختگی دندان ها

   دندان نهفته با وارد کردن فشار به ریشه های دندان های مجاور موجب کج و نامنظم شدن دندان ها و بهم ریختگی آن ها می گردد.

4. بوی بد دهان

   مشکلاتی مانند عفونت لثه و یا پوسیدگی دندان ها که می توانند بر اثر وجود دندان نهفته رخ دهند، باعث ایجاد بو و طعم بد در دهان می شوند.

5. مشکل در باز کردن دهان

   دندان نهفته عقل ممکن است در جهت نامناسب و به سمت مفصل فک رشد کند که این اتفاق باعث می شود که باز کردن دهان و انجام عمل جویدن و یا گاز گرفتن غذا با مشکل مواجه شده و دردناک شود.

تشخیص وجود دندان نهفته

تشخیص وجود دندان نهفته در کودکان و بزرگسالان به صورت زیر انجام می شود:

1. تشخیص وجود دندان نهفته در کودکان

   تشخیص و درمان مشکلات فکی و دندانی در سنین پایین بسیار راحت تر است. به همین دلیل توصیه می شود که فرزند خود را در سن 7 سالگی نزد متخصص ارتودنسی ببرید تا چکاپ های لازم انجام شود و در صورت نیاز درمان های لازم آغاز گردند. ارتودنتیست ها قادر هستند تا جزئی ترین مشکلات دندانی را حتی در زمانی که هنوز دندان های شیری وجود دارند، با انجام زودهنگام معاینات و تهیه عکس های رادیوگرافی تشخیص دهند. معاینه توسط متخصص ارتودنسی بهترین فرصت را به کودک می دهد تا از لبخندی سالم و زیبا لذت ببرد.

2. تشخیص وجود دندان نهفته در بزرگسالان

   توجه به رویش دندان ها تا حد زیادی می تواند به افراد در تشخیص وجود دندان نهفته کمک کند. به طور معمول رویش کامل دندان های نیش تا سن 14 سالگی و رویش دندان های عقل نیز تا سن 20 سالگی و یا نهایتا 35 سالگی، صورت می گیرد. لازم به ذکر است که در برخی افراد احتمال عدم تشکیل دندان عقل وجود دارد. سوالی که پیش می آید این است که در چه صورت باید به نهفته بودن این دندان ها شک کرد؟ در پاسخ باید گفت که اگر هرکدام از این دندان ها در سنینی که اعلام شد، رویش نیابند، احتمال نهفتگی آن ها وجود دارد و با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی و انجام معاینات و رادیوگرافی، لازم است تا وجود این عارضه مورد بررسی قرار بگیرد.

روش های درمان دندان نهفته

پس از تشخیص وجود دندان نهفته در فک، توصیه می شود که هرچه سریع تر تحت درمان قرار بگیرد و از محل خود خارج گردد تا از بروزعوارض ناشی از آن پیشگیری شود. این عارضه با استفاده از دو روش زیر درمان می شود:

1. ارتودنسی دندان نهفته

   یکی از روش های درمان و قرار دادن دندان های نهفته در محل صحیح خود در قوس دندانی، استفاده از ارتودنسی می باشد. در صورتی که دندان به طور کامل در زیر لثه باقی مانده باشد، با استفاده از جراحی، بافت لثه باز شده و براکت ارتودنسی بر روی تاج دندان نصب می شود و با به کارگیری ابزار های ارتودنسی که می توانند شامل زنجیر و یا کش باشند و متصل کردن آن ها به سیم قوسی شکل ارتودنسی، نیرو وکشش لازم برای حرکت دادن و بیرون کشیدن دندان از زیر لثه اعمال می شود.
   پس از این مرحله بافت لثه بخیه می شود. گاهی ممکن است تاج دندان به طور کامل نمایان بماند و لثه اطراف آن بخیه شود و در برخی موارد نیز ممکن است لثه به طور کامل به محل قبلی خود بازگردانده شود و تنها محل براکت و زنجیر متصل به آن به صورت حفره کوچکی باقی بمانند. در هر مراجعه به کلینیک ارتودنسی، متخصص ارتودنسی سیم ها و کش های ارتودنسی را جابجا می نماید تا فشار لازم بر دندان ها وارد شود و آن ها را به محل صحیح خود در قوس دندانی هدایت کند.
   پس از قرار گرفتن دندان در موقعیت صحیح خود، ممکن است نیاز باشد که با جراحی لثه، بافت لثه به اطراف دندان پیوند داده شود تا از محکم شدن دندان در محل خود و سالم ماندن آن اطمینان حاصل شود.

2. جراحی دندان نهفته

   اگر این امکان وجود نداشته باشد که دندان نهفته با کمک روش ارتودنسی درمان گردد، ممکن است توصیه شود که با استفاده از روش جراحی از محل خود خارج گردد. بهتر است که این جراحی در سنین پایین تر انجام شود، زیرا با افزایش سن احتمال ابتلای افراد به بیماری هایی مانند دیابت، بیماری های قلبی و سایر بیماری ها بالا می رود که انجام هرگونه جراحی را دشوارتر می کنند. علاوه بر این در سنین بالاتر ترمیم بافت های آسیب دیده و یا جراحی شده مانند استخوان فک و لثه کندتر صورت می گیرد.

درمان نهفتگی دندان در کودکان

درمان این عارضه در کودکان می تواند بسیار ساده و تنها با کشیدن دندان شیری و ایجاد فضای لازم برای رویش و خروج دندان دائمی از زیر لثه انجام شود. اما در برخی موارد ممکن است نیاز باشد تا با استفاده از دستگاه های ارتودنسی قوس دندانی بازتر شود و دندان ها به موقعیت صحیح خود هدایت شوند تا فضای لازم برای رویش و قرار گرفتن دندان دائمی در محل صحیح خود، ایجاد شود.

هزینه ارتودنسی دندان نهفته

هزینه این درمان با توجه به فاکتور های متعددی مانند نیاز به کشیدن دندان های اضافی و یا شیری، درمان بیماری های لثه و پوسیدگی های دندانی پیش از ارتودنسی و انجام سایر درمان های لازم با توجه به تشخیص ارتودنتیست تعیین می شود. برای تعیین قیمت نهایی ارتودنسی دندان نهفته می توانید از یک جلسه معاینه و مشاوره رایگان در پازل کلینیک بهره ببرید.

دندان نهفته عقل

دندان نهفته عقل باید مورد معاینه قرار بگیرد. رشد این دندان می تواند به موازات خط فک تغییر کند و به سمت عقب حرکت کند و در نهایت در باز و بسته شدن فک اختلال ایجاد کند. دندانپزشک پس از انجام بررسی های لازم به احتمال زیاد جراحی دندان عقل را پیشنهاد دهد. کشیدن دندان عقل به خصوص در صورت مشاهده تاثیر نامطلوب این دندان بر روی سایر دندان ها، انجام می شود. انواع نهفتگی دندان عقل عبارتند از:

1. دندان عقلی که از لثه خارج نشده است.

   این اتفاق به طور معمول به دلیل کمبود فضا بر اثر دلایلی مانند کوچک بودن فک، رخ می دهد. در این حالت دندان عقل به دلیل نبود فضای کافی در زیر لثه باقی می ماند و مشکلاتی را برای دندان های مجاور به وجود خواهد آورد.

2. دندان عقلی که بخشی از آن از لثه خارج شده است.

   در برخی موارد ممکن است تنها بخشی از دندان عقل از لثه خارج شود که در این صورت مسواک زدن و نخ دندان کشیدن آن دشوار می شود و اطراف تاج آن تبدیل به محلی برای تجمع ذرات غذایی و رشد و نمو باکتری ها می شود که نه تنها موجب پوسیدگی دندان عقل می گردد، بلکه سلامت دندان های مجاور و همچنین لثه را نیز به خطر می اندازد.

دندان نهفته نیش

پس از بررسی نهفتگی دندان نیش، اقدامات لازم برای خارج کردن و قرار دادن آن در قوس دندانی صورت می گیرد. به طور معمول برای انجام این کار از درمان ارتودنسی و استفاده از بریس ها و یا کشیدن دندان های اضافی یا شیری برای ایجاد فضای کافی جهت خروج دندان نیش کمک گرفته می شود، اما در مواردی که نتوان ازاین روش ها استفاده کرد، جراحی دندان نیش نهفته و کشیدن آن پیشنهاد می شود. در این حالت می توان آن را با ایمپلنت و یا بریج دندانی جایگزین نمود.

کاهش درد دندان نهفته

در صورتی که از درد دندان نهفته رنج می برید، تا زمانی که به دندانپزشک مراجعه نمایید، می توانید با استفاده از روش های زیر به تسکین درد آن کمک نمایید. دقت نمایید که این روش ها درمان اصلی برای این دندان ها نمی باشند و تنها برای تسکین موقتی درد آن ها توصیه می شوند و برای درمان جدی این دندان ها باید به دندانپزشک مراجعه شود. روش های درمان خانگی عبارتند از:

1. استفاده از کمپرس یخ

   قرار دادن کمپرس یخ بر روی دندان نهفته تا حدودی می تواند به تسکین درد و کاهش التهاب آن کمک کند.

2. شستشو با آب نمک

   شستشوی دهان و قرقره آب نمک از دیگر مواردی می باشد که در کاهش درد و التهاب لثه و دندان ها موثر می باشد.

3. مصرف دارو

   می توانید از داروی بدون نسخه آسپرین برای تسکین درد های خفیف تا متوسط دندان استفاده نمایید. دقت کنید که مصرف این دارو برای افراد زیر 18 سال توصیه نمی شود، زیرا احتمال ابتلای آن ها به سندرم ری Reye’s syndrome)) را افزایش می دهد.

علل نهفتگی دندان

نهفتگی دندان ها بر اثر عوامل متعددی رخ می دهد که در ادامه به معرفی و توضیح آن ها می پردازیم:

1. تجمع دندانی

   شلوغی دندان ها و یا نیفتادن دندان های شیری در موعد مقرر باعث می شود که دندان های دائمی نتوانند به طور معمول رویش داشته باشند.

2. موقعیت نامناسب جوانه دندانی

   گاهی ممکن است جوانه دندانی در موقعیت نادرستی رشد کند و موجب شود تا دندان ها نتوانند در موقعیت و یا زاویه صحیح خود رویش کنند.

3. دندان های اضافه

   رویش دندان های اضافه باعث پر شدن فضای لازم برای رویش دندان های دائمی می شود، به همین دلیل این دندان ها در زیر لثه باقی می مانند.

4. فقدان فضا در قوس دندانی

   کوچک بودن فک و یا شلوغی دندان ها از دیگر مواردی هستند که باعث کمبود فضا در قوس دندانی برای رویش کامل دندان های دائمی می گردند.

5. کیست ها

   رشد کیست ها در لثه باعث مسدود شدن راه خروج و رویش کامل دندان ها و باقی ماندن آن ها در زیر لثه می شود. این اتفاق می تواند به استخوان فک نیز آسیب برساند.

6. عادت های دهانی مثل مکیدن انگشت

   عاداتی مانند مکیدن انگشت شست در کودکی علاوه بر اختلالاتی که در فک، بایت و نظم دندان ها ایجاد می کند، یکی دیگر ازعلل نهفتگی دندان ها می باشد. به همین دلیل توصیه می شود تا عادت مکیدن انگشت شست توسط کودک خود را درمان نمایید.

7. ژنتیک

   ژنتیک از مواردی می باشد که می تواند تمام ویژگی های افراد حتی الگو های دهان و دندان افراد را تحت تاثیر قرار دهد، به همین دلیل احتمال اینکه فرزندان دندانهای نهفته خود را از والدین به ارث ببرند وجود دارد.

مدت زمان درمان ارتودنسی دندان نهفته

مدت زمان ارتودنسی نهفتگی دندان به عوامل مختلفی مانند سن بیمار و شرایط عمومی سلامتی او، میزان بهم ریختگی سایر دندان ها و همچنین میزان نهفتگی و زاویه رشد دندان نهفته بستگی دارد. خارج کردن این دندان باید به آرامی و با دقت زیادی انجام شود تا نه تنها به خود دندان نهفته بلکه به سایر دندان ها و بافت های دهان آسیبی وارد نشود. به طور معمول بیرون کشیدن دندان نهفته از زیر لثه با استفاده از ارتودنسی، در حدود یک سال زمان می برد. با مراجعه به کلینیک ارتودنسی دکتر احمدرضا حسینی می توانید از به روزترین دانش و تجهیزات ارتودنسی دنیا بهره ببرید و با خیال راحت نسبت به درمان این اختلال اقدام نمایید.

عوارض دندان نهفته

وجود دندان نهفته می تواند عوارضی به همراه داشته باشد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:

1. عدم رشد دندان دائمی

   وجود دندان های دائمی مانند دندان نیش، دردهان ضروری می باشد، ولی ممکن است این دندان ها در معرض نهفتگی قرار بگیرند و رشد نکنند.

2. آسیب به ریشه دندان های مجاور

   در برخی موارد ممکن است دندان نهفته در موقعیت نامناسبی قرار بگیرد و به ریشه دندان های مجاور آسیب وارد کند. این آسیب به دلیل فشاری می باشد که تاج دندان نهفته به ریشه دندان مجاور خود وارد می کند.

3. شلوغی دندان ها

   وجود دندان نهفته می تواند باعث شلوغی دندان ها و یا رویش آن ها در موقعیت های ناصحیحی شود که بی نظمی آن ها را به همراه خواهد داشت.

4. اختلال در جویدن غذا

   نبود دندان هایی مانند دندان نیش و یا بهم ریختگی دندان ها بر اثر نهفتگی برخی دندان ها، با عوارضی مانند اختلال در جویدن غذا همراه خواهد بود.

5. ایجاد کیست

   وجود دندان اضافه می تواند موجب ایجاد کیست در لثه شود. کیست های به وجود آمده باعث آسیب به ریشه دندان های مجاور و همچنین از بین رفتن استخوان فک آن ناحیه شوند.

6. تحلیل رفتن استخوان

   وجود این دندان ها می تواند موجب تحلیل رفتن استخوان فک و یا دندان های مجاور گردد.

7. بیماری های لثه

   دندان های نهفته ای که بخشی از آن ها از لثه خارج شده است، به ویژه دندان نهفته عقل که به دلیل عقب تر بودن، امکان تمیز کردن صحیح آن وجود ندارد، می تواند باعث تجمع باکتری ها در اطراف خود شود و علاوه بر پوسیدگی خود و دندان های مجاور، موجب بروز عفونت لثه گردد.

8. ناثیر نامطلوب بر اعتماد به نفس

   بهم ریختگی و بی نظمی دندان ها تاثیر نامطلوبی بر ظاهر دندان ها و لبخند افراد می گذارد که این اتفاق اعتماد به نفس آن ها را کاهش می دهد.

9. پوسیدگی دندان

   نهفتگی دندان می تواند منجر به پوسیدگی و تحلیل رفتن دندان های سالم شود.

سوالات متداول

1. چگونه از عوارض دندان نهفته پیشگیری نماییم؟

   با قرار دادن فرزندان از سنین پایین تحت نظر دندانپزشک و متخصص ارتودنسی وهمچنین با تشخیص به موقع و انجام درمان های لازم برای خارج کردن و یا قرار دادن دندان نهفته در موقعیت صحیح خود می توان از ایجاد عوارض مربوط به آن پیشگیری کرد.

2. آیا حتما باید دندان نهفته را درمان کرد؟

   در صورتی که دندان نهفته علائم خاصی را ایجاد نمی کند و خطری برای سلامتی دهان و سایر دندان ها به همراه ندارد، ممکن است دندانپزشک توصیه کند که دندان تحت درمان قرار نگیرد و تنها هر مدت برای بررسی وضعیت آن مورد چکاپ های منظم قرار بگیرد.

3. جراحی کشیدن دندان نهفته به چه صورت انجام می شود؟

   جراحی کشیدن دندان معمولاً به عنوان یک عمل سرپایی در مطب دندانپزشک جراح انجام می شود، به این معنی که می توانید همان روزی که عمل را انجام دادید، به خانه برگردید. این عمل معمولاً 45 تا 60 دقیقه طول می کشد و برای انجام آن از بی حسی موضعی استفاده می شود. حاصل شدن بهبودی کامل ممکن است 7 تا 10 روز طول بکشد.

درباره دکتر احمدرضا حسینی، متخصص ارتودنسی