مقالات ارتودنسی

درمان اختلالات دندانی افراد مبتلا به سندرم داون با ارتودنسی

آیا بیماری سندرم داون را می شناسید؟ بیماران سندرم داون چه بیماری های دهان و دندانی دارند؟ چگونه می توان به رفع مشکلات دهان و دندان آن ها کمک کرد؟ آیا ارتودنسی این بیماران ممکن است؟ در این مقاله با پازل کلینیک همراه باشید تا اطلاعات موثری در این باره به دست آورید.

چکیده مطلب

به طور حتم تا به حال بارها نام بیماری سندرم داون به گوشتان خورده است و یا با کودکان و بزرگسالانی که به این اختلال دچار هستند، مواجه شده اید. از ویژگی های ظاهری آن ها می توان به فرم دندان ها و فک آن ها اشاره کرد. این بیماران به طور معمول دارای دندان های کوچک و یا فاصله دار و همچنین جلو بودن فک پایین می باشند. آیا علت این اختلالات دندانی و فکی را می دانید؟ چگونه می توان آن ها را درمان کرد؟ ارتودنسی چه نقشی در درمان این اختلالات دارد؟
در این مقاله اطلاعات کاملی درباره مشکلات دهان و دندان بیماران سندرم داون و نحوه درمان آن ها گردآوری کرده ایم، پس با کلینیک ارتودنسی پازل همراه باشید.

بیماری سندروم داون

بیماران سندرم داون یا نشانگان داون به دلیل داشتن ناهنجاری های فکی و دندانی، نیازمند انجام درمان ارتودنسی می باشند. شاید دانستن علت بروز این بیماری و ارتباط آن با بیماری های دهان و دندان برایتان جالب باشد.
این بیماری بر اثر نوعی اختلال ژنتیکی در تعداد کروموزوم ها (داشتن یک کروموزوم اضافه) رخ می دهد و عواملی مانند بارداری مادر در سن بالاتر از ۳۵ سال، بالای 40 سال بودن سن پدر ، عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی ابتلا به این سندرم، در بروز آن نقش دارند. از علائم آن نیز می توان به داشتن گردن کوتاه، چشمان بادامی شکل متمایل به سمت بالا و داشتن گوش های کوچک اشاره کرد. افراد مبتلا به بیماری سندرم داون به دلیل مشکلات مربوط به عقب ماندگی های ذهنی و جسمی و نداشتن توانایی کافی در رعایت بهداشت دهان و دندان بیشتر در معرض اختلالات و بیماری های مربوط به دندان و لثه می باشند.

آیا کودکان مبتلا به سندرم داون می توانند تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرند؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که خوشبختانه اختلالات دندانی و فکی کودکان سندرم داون با استفاده از روش های مختلف ارتودنسی قابل درمان می باشند. اما به دلیل داشتن برخی شرایط خاص، درمان آن ها باید با احتیاط بیشتری انجام شود و در طول دوره درمان نسبت به کودکان معمولی، جهت انجام نکات بهداشتی مربوط به ارتودنسی، نیاز به توجه و مراقبت بیشتری از سوی والدین دارند.

مشکلات دهان و دندان در بیماران مبتلا به سندروم داون

این بیماران به دلیل وجود برخی نقص ها، دچار بیم ها و مشکلات مربوط به دهان و دندان می شوند که در ادامه به معرفی و توضیح آن ها می پردازیم:

1. دیر رشد کردن دندان ها

   دندان های شیری و دندان های دائمی کودکان مبتلا به سندرم داون در مقایسه با سایر کودکان، دیرتر رشد می کنند. به طور معمول اولین دندان های کودکان مبتلا به این سندرم، در سن 12 تا 14 ماهگی رشد می کنند و در برخی موارد ممکن است تا اواخر 24 ماهگی نیز طول بکشد و رشد کامل دندان های شیری آن ها تا 4 یا 5 سالگی ادامه می یابد. در کودکانی که به این سندرم مبتلا نیستند، رشد دندان های شیری در حدود 6 تا 12 ماهگی شروع شده و تا حدود 3 سالگی تکمیل می شود. رویش دندان های آسیاب دائمی و همچنین دندان های جلویی ممکن است به جای سن 6 سالگی در سن 8 یا 9 سالگی اتفاق بیفتد. علاوه بر این امکان دارد رشد دندان های این کودکان در مقایسه با کودکانی که به این سندرم مبتلا نیستد، با ترتیب متفاوتی رشد کنند.

2. داشتن دندان های کوچک

   کودکان مبتلا به این سندرم، دارای دندان هایی کوچک تر از حد معمول و همچنین ریشه های دندانی کوتاه تر از حد متوسط می باشند.

3. داشتن زبان بزرگ

   کودکان مبتلا به سندرم داون، دارای زبان بزرگی هستند. در برخی موارد نیز ممکن است فک بالایی کوچکی داشته باشند که برای قرار گرفتن زبان درون آن کوچک باشد. همچنین شیار ها و شکاف هایی بر روی زبان این بیماران مشاهده می شود.

4. مشکلات بایت

   کوچک بودن دندان های این کودکان باعث ایجاد فاصله بین دندان هایشان می گردد. علاوه بر این فک بالای کوچک آن ها می تواند دلیل دیگری برای نبودن فضای کافی جهت رشد منظم دندان ها و قرار گرفتن آن ها در موقعیت صحیح خود باشد که موجب شلوغی و مال آکلوژن دندان ها می شود. وجود فاصله بین دندان های جلویی این کودکان شیوع بالایی دارد. استفاده از ارتودنسی می تواند در درمان برخی از مشکلات دندانی کودکان مبتلا به این سندرم، تاثیر مطلوبی داشته باشد.

5. بیماری لثه

   افرادی که به سندرم داون دچار هستند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری های پریودنتال قرار دارند. این بیماری ها حتی در صورتی که دندان های فرد دارای مقدار زیادی جرم و پلاک دندانی نباشند، نیز احتمال بروز آن ها نسبت به دیگران بیشتر است. این اتفاق به دلیل ضعف سیستم ایمنی در این بیماران رخ می دهد. به همین دلیل به والدین کودکان مبتلا به سندرم داون توصیه می شود تا مراقب سلامت دهان و دندان کودکان خود باشند. به آن ها کمک کنند تا روزی دو بار مسواک بزنند و نخ دندان بکشند و در واقع دندان ها را تمیز نگه دارند. وجود خونریزی های لثه می تواند نشان دهنده وجود التهاب در آن ها باشد که با انجام نکاتی که ذکر کردیم می توان از این عارضه پیشگیری نمود.

6. پوسیدگی دندان

   بیماران مبتلا به این سندرم، در معرض پوسیدگی دندان قرار می گیرند. برای پیشگیری از این عارضه باید دندان ها را با خمیر دندان حاوی فلوراید تمیز کرد و دندان هایی را که با یکدیگر در تماس هستند، نخ دندان کشید. همچنین داشتن رژیم غذایی مناسب و عدم مصرف مواد غذایی شیرین به جلوگیری از ایجاد این پوسیدگی ها و حفره های ناشی از آن ها کمک زیادی می کند.

موارد مورد توجه در ارتودنسی کودکان مبتلا به سندرم داون

ممکن است والدین این کودکان از اهمیت ارتودنسی در درمان مشکلات فکی و دندانی کودک خود اطلاع نداشته باشند و یا به دلیل سخت بودن انجام این درمان و همچنین دشوار بودن انجام مراقبت های لازم در این کودکان، از انجام آن امتناع کنند. اما بهتر است جهت پیشگیری از عوارض احتمالی ناشی از مشکلات فکی و دندانی فرزندان خود، به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایند. توجه به نکات زیر برای شروع این درمان و مشورت با ارتودنتیست لازم می باشد:

1. در نظر گرفتن میزان تحمل کودک

   درمان ارتودنسی به این دلیل که نیاز به مراقبت های زیادی دارد و تمیز نگه داشتن دندان ها را مقداری دشوار می کند، ممکن است برای تمام این کودکان مناسب نباشد. علاوه بر این تحمل دستگاه ارتودنسی برای کودکان مبتلا به این سندرم ممکن است سخت باشد، به همین دلیل توصیه می شود تا کمی بزرگتر شدن آن ها صبر کرده و سپس نسبت به انجام این درمان اقدام نمایید.

2. در نظر گرفتن گفتار کودک

   این کودکان در حالت عادی نیز دچار مشکلات تکلم می باشند و نصب دستگاه ارتودنسی می تواند تکلم آن ها را بیشتر بامشکل مواجه کند، بنابراین تصیه می شود این درمان را تا زمانی که کودک بزرگتر شده و گفتارش بهتر و درست تر شود، انجام آن را به تعویق بیندازید.

3. در نظر گرفتن سن بیمار

   ارتودنسی کودکان مبتلا به این سندروم با در نظر گرفتن سن بیمار انجام می شود.این دوران تا قبل از سن بلوغ با به کارگیری دستگاه های ارتوپدیک مانند Tongue guard, Reverse chin cup tongue plate و Face mask صورت می گیرد تا فک بالای کودک را به سمت جلو متمایل کنند. در صورتی که این درمان پس از سن بلوغ انجام شود ممکن است از درمان ارتوسرجری که شامل تركيبی از ارتودنسى و عمل جراحی فک برای برطرف کردن ناهنجاری های دهانی و فکی می باشد، استفاده شود.

4. در نظر گرفتن ساختار های دهان و دندان بیمار

   توجه به مواردی مانند ساختار های اسکلتی دهانی و دندانی، داشتن زبان بزرگ، کوچک بودن دندان ها و همچنین کوتاه بودن ریشه آن ها، دیر رشد کردن دندان ها و همچنین بافت های نرم دهان مانند لثه ها درد بیماران سدروم داون، برای انجام ارتودنسی لازم و ضروری می باشد.

5. در نظر گرفتن اختلالات فکی بیمار

   همانطور که پیش تر نیز اشاره کردیم این کودکان دچار عقب رفتگی فک بالا و جلو زدگی فک پایین می باشند که با استفاده از روش های درمانی موجود در ارتودنسی باید برطرف شوند.

6. در نظر گرفتن اختلالات دندانی و سایر بیماری های دهانی

   از شایع ترین اختلالات دهان و دندان موجود در این بیماران می توان به مواردی مانند بیماری های لثه، خشکی دهان به دلیل انجام عمل تنفس از دهان، وجود برفک و زخم بر روی زبان آن ها به دلیل داشتن شکاف و شیار اشاره کرد. این اختلالات با علائمی مانند بوی بد دهان، درد، عفونت و همچنین امتناع کودک از خوردن غذا به دلیل موارد ذکر شده همراه می باشد. والدین و ارتودنتسیت باید هنگام ارتودنسی به این موارد توجه نمایند.

پیشگیری از پوسیدگی دندان و بیماری های لثه در کودکان مبتلا به سندرم داون

با انجام نکات زیر می توانید ار ایجاد پوسیدگی و بیماری های لثه در کودک خود پیشگیری نمایید:

1. دندان های کودک را روزی دو بار با استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید شستشو دهید.
2. مصرف مواد غذایی و خوراکی های شیرین در این افراد را محدود نمایید و یا به حداقل برسانید.
3. در 6 ماهگی و یا پس از رویش اولین دندان های شیری، کودک را نزد دندانپزشک ببرید و پس از آن نیز مراجعات منظم دندانپزشکی را به تاخیر نیندازید.

سوالات متداول

1. آیا می توان از ارتودنسی برای بیماران مبتلا به سندرم داون استفاده کرد؟

   بله. انجام این روش برای بیماران مبتلا به این سندرم امکان پذیر می باشد و با مراجعه به کلینیک ارتودنسی و مشورت با ارتودنتیست می توانید اقدام به انجام این درمان نمایید.

2. آیا بیماران سندرم داون توصیه های ارتودنتیست درباره مراقبت از ارتودنسی خود را متوجه می شوند؟

   بله. این بیماران متوجه این راهنمایی ها می شوند و استفاده از روش های تشویقی باعث می شود تا بهتر نکات بهداشتی را انجام دهند، اما به دلیل برخی ناتوانی ها توصیه می شود تا والدین در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به آن ها کمک کنند.

3. آیا لازم است تا ارتودنتیست از سابقه دارویی این بیماران آگاهی داشته باشد؟

   بله. توصیه می شود تا پیش از شروع درمان ارتودنسی، سابقه دارویی این بیماران به طور کامل به ارتودنتیست اطلاع داده شود.

4. در ارتباط با دندان قروچه کودکان چه اقداماتی می توان انجام داد؟

   دندان قروچه در بین کودکان شایع می باشد و معمولا مشکلات دندانی برای آن ها ایجاد نمی کند و به مرور زمان با بزرگتر شدن آن ها از بین می رود. اما این عارضه ممکن است در کودکان مبتلا به بیماری های عصبی با شدت بیشتری انجام می شود که می تواند منجر به آسیب به دندان های آن ها شود، به همین دلیل برای انجام چکاپ های لازم باید کودک خود را نزد دندانپزشک ببرید. به طور معمول برای درمان دندان قروچه در کودکان از نایت گارد استفاده نمی شود، زیرا امکان دارد بر اثر فشار های وارده دچار شکستگی شود و تکه های شکسته، موجب خفگی او شوند.

درباره دکتر احمدرضا حسینی، متخصص ارتودنسی