مقالات ارتودنسی

آیا درمان آپنه خواب با ارتودنسی ممکن است؟ + 4 نکته مهم

آپنه خواب چیست؟ این بیماری چه علائم و نشانه هایی به همراه دارد؟ چه عوارضی به دنبال این بیماری وجود خواهد داشت؟ انواع آن کدام اند؟ آیا ارتودنسی می تواند نقشی در درمان آن داشته باشد؟ دیگر روش های درمان آن کدام اند؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا انواع آپنه خواب، علائم، عوارض، روش های درمان و دیگر نکات مهم درباره آن را مطالعه نمایید.

چکیده مطلب

آیا هنگام بیدار شدن از خواب دهان خشک و سردرد صبحگاهی را تجربه می کنید، اما دلیل آن را نمی دانید؟ شاید دچار آپنه خواب (Sleep Apnea) باشید. آیا در رابطه با این عارضه چیزی شنیده اید؟
علائم و نشانه های آن کدام اند؟ این بیماری چه انواعی داشته و چه روش های درمانی برای آن وجود دارند؟
در این مقاله با پازل کلینیک همراه باشید تا اطلاعات کاملی درباره این بیماری و عوارض آن به دست آورید.

آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است که زمانی اتفاق می افتد که تنفس فرد در طول خواب قطع شود. افراد مبتلا به این عارضه طول خواب به طور مکرر تنفس خود را متوقف می کنند.
این مشکل اگر درمان نشود، می تواند باعث تعدادی از مشکلات سلامتی از جمله فشار خون بالا، سکته مغزی، کاردیومیوپاتی (بزرگ شدن بافت عضلانی قلب)، نارسایی قلبی، دیابت و حملات قلبی را در پس داشته باشد. همچنین اختلالات دیگری نیز به همراه خواهد داشت که در ادامه مقاله آن ها را به طور دقیق برایتان بیان می کنیم.

انواع آپنه خواب

دو نوع آپنه خواب، انسدادی و مرکزی وجود دارد:

1. آپنه انسدادی

   آپنه انسدادی خواب به صورت دوره های مکرر انسداد کامل یا جزئی راه هوایی فوقانی در طول خواب رخ می دهد. در طول یک دوره آپنه، با افزایش فشار برای باز کردن راه هوایی، دیافراگم و عضلات قفسه سینه سخت‌تر کار می‌کنند. تنفس معمولاً با یک نفس بلند یا تکان دادن بدن از سر گرفته می شود. این دوره‌ها می‌توانند با خواب سالم تداخل داشته باشند، جریان اکسیژن را به اندام‌های حیاتی کاهش دهند و باعث بی‌نظمی ریتم قلب شوند.
   این نوع عارضه زمانی اتفاق می افتد که عضلات پشت گلو شل شوند.

2. آپنه خواب مرکزی

   در این نوع آپنه راه هوایی مسدود نمی شود، اما مغز به دلیل بی ثباتی در مرکز کنترل تنفسی، سیگنال تنفس را به ماهیچه ها نمی دهد. آپنه مرکزی با عملکرد سیستم عصبی مرکزی مرتبط است.
   این بدان معناست که برای مدت کوتاهی هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نمی کنید. ممکن است با تنگی نفس از خواب بیدار شوید یا به سختی بخوابید.

علائم آپنه خواب

علائم و نشانه های آپنه انسدادی و آپنه مرکزی خواب با یکدیگر همپوشانی دارند و گاهی اوقات تشخیص نوع را دشوار می کنند. شایع ترین علائم و نشانه های آن عبارتند از:

1. خروپف با صدای بلند
2. نفس نفس زدن در هنگام خواب
3. بیدار شدن با دهان خشک
4. سردرد صبحگاهی
5. مشکل در خواب ماندن (بی خوابی)
6. خواب آلودگی بیش از حد در طول روز

چه کسانی دچار آپنه خواب می شوند؟

آپنه خواب در حدود 25 درصد از مردان و نزدیک به 10 درصد از زنان رخ می دهد. آپنه خواب می تواند افراد در هر سنی از جمله نوزادان و کودکان و به ویژه افراد بالای 50 سال و افرادی که دارای اضافه وزن هستند را تحت تاثیر قرار دهد.
آپنه خواب مرکزی معمولا در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد سیستم عصبی مرکزی، مانند پس از سکته مغزی یا در بیماران مبتلا به بیماری های عصبی عضلانی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک مشاهده می شود. همچنین در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی و سایر اشکال بیماری قلبی، کلیوی یا ریوی شایع است.

برای درمان آپنه خواب باید به په پزشکی مراجعه کنم؟

یک متخصص ارتودنسی می تواند به خوبی علائم و نشانه های آپنه خواب را شناسایی و تشخیص دهد و علاوه بر آن می تواند برای پیدا کردن راهکار مناسب درمانی، بسیار کمک دهنده باشد. اما با این وجود این بدان معنا نیست که همواره یک متخصص ارتودنسی می تواند این عارضه را به تنهایی درمان کند. اگر علائم و نشانه های این بیماری را در خود می بینید، می توانید با دکتر احمدرضا حسینی در این باره مشورت کنید تا در خصوص بهترین و موثرترین روش های درمان خود از ایشان راهنمایی بگیرید.

آیا ارتودنسی می تواند آپنه خواب را درمان کند؟

در واقع زمانی که وضعیت فکین و یا دندان ها دلیل بروز این بیماری شده باشند، درمان ارتودنسی با استفاده از روش های متعدد خود می تواند به بهبود آن کمک کند. اما در بیشتر مواقع لازم است تا ارتودنسی در کنار دیگر درمان ها مورد استفاده قرار بگیرد.

روش های درمان آپنه خواب

برای درمان این عارضه از روش های زیر کمک گرفته می شود:

1. درمان مکانیکی

   درمان با فشار مثبت راه هوایی (PAP) درمان اولیه ارجح برای اکثر افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب است. با درمان PAPبیماران از ماسک روی بینی و یا دهان خود استفاده می کنند که هوا به آرامی به وسیله آن به دهان و بینی وارد می شود.
   فشار هوا طوری تنظیم شده که به اندازه ای باشد که از فرو ریختن بافت های راه هوایی فوقانی در هنگام خواب جلوگیری کند. درمان با PAP از بسته شدن راه های هوایی در حین استفاده جلوگیری می کند، اما دوره های آپنه با قطع PAP یا استفاده نادرست از آن بازمی گردند.
   انواع مختلفی از دستگاه های فشار مثبت راه هوایی بسته به نیازهای خاص بیماران وجود دارد که دو نمونه رایج آن عبارتند از:

   • CPAP

     پرکاربردترین دستگاه PAP است. دستگاه در یک فشار واحد تنظیم می شود.

   • PAP Bi-Level

     از یک فشار در هنگام دم و فشار کمتر در هنگام بازدم استفاده می کند.

2. ارتودنسی

   یکی دیگر از روش های درمانی موثر برای آپنه خواب، ارتودنسی است که البته در برخی موارد ارتودنسی در کنار دیگر درمان ها می تواند به درمان کامل این عارضه کمک کند. در ادامه روش های ارتودنسی مورد استفاده در این بیماری عبارتند از:

   • دستگاه های پیشرفت فک پایین (اسپیلنت جلوآورنده فک)

     این دستگاه ها برای بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خفیف تا متوسط در خواب هستند که به جلوگیری از انسداد زبان در گلو و یا جلو بردن فک پایین کمک می کنند. این ابزارها سفارشی هستند و در واقع سبب تغییر نحوه قرار گیری فک در زمان خواب می شوند.

   • بریس ها و الاینرهای ارتودنسی

     این دستگاه ها به مرور سبب حرکت دندان ها و فکین به سمت موقعیت درست خود می شوند که دندان ها باعث مسدود شدن تنفس نشوند.

   • وسیع کننده کام (اکسپندر)

     استفاده از این دستگاه بیشتر برای کودکان مبتلا به این عارضه کاربرد دارد. در ابتدا متخصص ارتودنسی باندینگ یا بند ها را به دندان های مولر فک بالا چسبانده و بخش دیگر دستگاه را در سقف دهان قرار می دهد. این دستگاه با وسیع کردن سقف دهان، فضای مناسبی برای تنفس را ایجاد می کند.

   • هدگیر ارتودنسی

     زمانی که نیاز به یک نیروی بیشتر نسبت به بریس های ارتودنسی وجود دارد، هدگیر ارتودنسی می تواند انتخاب بسیار موثری باشد. این ابزار بخشی دارد که در خارج از دهان بیمار قرار داده می شود.

3. محرک عصب هیپوگلوسال

   یک محرک در زیر پوست در سمت راست قفسه سینه با الکترودهایی که در زیر پوست به عصب هیپوگلاس در گردن و عضلات بین دنده ای کاشته می شود. این دستگاه هنگام خواب با یک کنترل از راه دور روشن می شود. با هر نفس، عصب هیپوگلاس تحریک شده و زبان از مجرای تنفسی به سمت جلو حرکت می کند و راه هوایی باز می شود.

4. جراحی

   روش‌های جراحی ممکن است به افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب و سایر افرادی که خروپف می‌کنند، اما آپنه خواب ندارند کمک کند.
   جراحی برای افرادی است که بافت بیش از حد یا بد شکلی دارند که مانع جریان هوا از طریق بینی یا گلو می شود، مانند انحراف تیغه بینی، بزرگ شدن لوزه ها یا فک پایین کوچک با اوربایت که باعث باریک شدن غیر طبیعی گلو می شود. البته جراحی در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که دیگر درمان های محافظه کارانه تر نتیجه مطلوبی ایجاد نکرده باشند. انواع این روش ها عبارتند از:

   1. سومنوپلاستی

      یک روش کم تهاجمی است که از انرژی فرکانس رادیویی برای کاهش بافت نرم در راه هوایی فوقانی استفاده می کند.

   2. برداشتن لوزه

      روشی است که در آن بافت لوزه در پشت گلو که یکی از علل شایع انسداد در کودکان مبتلا به آپنه خواب است، برداشته می شود.

   3. UPPP

      روشی است که بافت نرم پشت گلو و کام را برداشته و عرض راه هوایی را در دهانه گلو افزایش می دهد.

   4. جراحی پیشرفت فک پایین و فک بالا

      یک اصلاح جراحی برخی از ناهنجاری های صورت یا انسدادهای گلو است که به آپنه انسدادی خواب کمک می کند. این یک روش تهاجمی است که برای بیماران مبتلا به آپنه انسدادی شدید خواب با ناهنجاری های سر و صورت اختصاص دارد.

   5. جراحی بینی

      شامل اصلاح انسدادهای بینی مانند انحراف تیغه بینی است.

عوامل خطر ابتلا به آپنه خواب

آپنه خواب می تواند هر کسی، حتی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. اما برخی عوامل خطر ابتلا به آن را افزایش می دهند که در ادامه به طور مشخص آن ها را برای شما بیان می کنیم:

1. اضافه وزن

   چاقی، خطر آپنه خواب را تا حد زیادی افزایش می دهد. رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می توانند مانع تنفس شما شوند.

2. ضخامت دور گردن

   افرادی که گردن ضخیم تری دارند، ممکن است راه های هوایی باریک تری داشته باشند.

3. داشتن یک راه هوایی باریک

   ممکن است یک گلو باریک را به ارث برده باشید. لوزه ها یا آدنوئیدها نیز می توانند بزرگ شده و راه هوایی را مسدود کنند.

4. جنسیت

   مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به آپنه خواب هستند. با این حال، اگر زنان اضافه وزن داشته باشند، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند و همچنین به نظر می رسد که خطر ابتلا به آن ها پس از یائسگی نیز افزایش می یابد.

5. افزایش سن

   آپنه خواب به طور قابل توجهی بیشتر در افراد مسن رخ می دهد.

6. سابقه خانوادگی

   داشتن اعضای خانواده مبتلا به آپنه خواب ممکن است شما را در معرض دریافت این بیماری قرار دهد.

7. استفاده از الکل یا قرض های آرامشبخش

   این مواد ماهیچه های گلو را شل می کنند که می توانند آپنه انسدادی خواب را بدتر کند.

8. سیگار کشیدن

   احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب در افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی است که هرگز سیگار نکشیده اند. سیگار می تواند میزان التهاب مایعات را در راه هوایی فوقانی افزایش دهد.

9. گرفتگی بینی

   اگر در تنفس از طریق بینی مشکل دارید، چه به دلیل یک مشکل آناتومیکی یا آلرژی، احتمال ابتلا به آپنه انسدادی خواب بیشتر است.

10. شرایط پزشکی

    نارسایی احتقانی قلب، فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و بیماری پارکینسون برخی از شرایطی هستند که ممکن است خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهند. سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات هورمونی، سکته قبلی و بیماری‌های مزمن ریوی مانند آسم نیز می‌توانند خطر را افزایش دهند.

عوارض آپنه خواب

آپنه خواب یک وضعیت پزشکی جدی است. عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

1. خستگی روز

   بیداری های مکرر مرتبط با آپنه خواب، خواب طبیعی و ترمیمی را غیرممکن می کند و خواب آلودگی شدید، خستگی و تحریک پذیری در طول روز را محتمل می سازد.
   ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و در محل کار، تماشای تلویزیون یا حتی هنگام رانندگی به خواب بروید. افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات وسایل نقلیه موتوری و محل کار هستند.

2. احساس بدخلقی

   همچنین ممکن است احساس تندخو، بد خلقی یا افسردگی داشته باشید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا مشکلات رفتاری داشته باشند.

3. فشار خون بالا یا مشکلات قلبی

   افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در حین آپنه خواب رخ می دهد، فشار خون را افزایش داده و موجب تحت فشار قرار دادن سیستم قلبی عروقی می شود.

4. افزایش احتمال حمله قلبی

   آپنه انسدادی خواب همچنین ممکن است خطر حمله قلبی مکرر، سکته مغزی و ضربان قلب غیر طبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد.

5. دیابت نوع 2

   ابتلا به آپنه خواب خطر ابتلا به مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 را افزایش می دهد.

6. سندرم متابولیک

   این اختلال که شامل فشار خون بالا، سطوح غیرطبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، با خطر بالاتر بیماری قلبی مرتبط است.

7. عوارض داروها و جراحی

   آپنه انسدادی خواب نیز با مصرف برخی داروها و بیهوشی عمومی نگران کننده است. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی های بزرگ دچار عوارض بیشتری شوند، زیرا مستعد مشکلات تنفسی هستند، به خصوص زمانی که آرام‌بخش هستند و به پشت دراز می‌کشند.

8. مشکلات کبدی

   افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر احتمال دارد که نتایج غیرطبیعی در آزمایشات عملکرد کبد داشته باشند و کبد آن ها بیشتر احتمال دارد علائم اسکار (بیماری کبد چرب غیر الکلی) را نشان دهد.

نکات قابل توجه برای افراد مبتلا به آپنه خواب

بهتر است تا موارد زیر را در نظر داشته باشید:

1. افراد دارای اضافه وزن می توانند از کاهش وزن سود ببرند. حتی کاهش 10 درصدی وزن می تواند تعداد حوادث آپنه را برای اکثر بیماران کاهش دهد. با این حال، کاهش وزن با آپنه انسدادی خواب درمان نشده به دلیل افزایش اشتها و تغییرات متابولیسم که می تواند با آپنه انسدادی خواب اتفاق بیفتد، می تواند دشوار باشد.
2. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب باید از مصرف الکل و برخی از قرص های خواب آور خودداری کنند، زیرا احتمال فروپاشی راه هوایی در طول خواب و طولانی شدن دوره های آپنه را افزایش می دهند.
3. در برخی از بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خفیف خواب، مکث های تنفسی تنها زمانی رخ می دهد که به پشت می خوابند. در چنین مواردی، استفاده از یک بالش به آن ها کمک می کند در حالت پهلو بخوابند.
4. افرادی که مشکلات سینوسی یا گرفتگی بینی دارند، باید از اسپری های بینی یا نوارهای تنفسی برای کاهش خروپف و بهبود جریان هوا برای تنفس راحت تر در شب استفاده کنند. اجتناب از کم خوابی برای همه بیماران مبتلا به اختلالات خواب مهم است.

سوالات متداول

1. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

   خروپف با صدای بلند می تواند نشان دهنده یک مشکل بالقوه جدی باشد، اما همه کسانی که آپنه خواب دارند خروپف نمی کنند. اگر علائم آپنه خواب را دارید با پزشک خود صحبت کنید.

2. چه چیزی باعث آپنه خواب می شود؟

   آپنه انسدادی خواب ناشی از انسداد راه هوایی است که معمولاً زمانی که بافت نرم پشت گلو در هنگام خواب فرو می ریزد، رخ می دهد.

درباره دکتر احمدرضا حسینی، متخصص ارتودنسی