ناهنجاریها

آندربایت چیست؟ | علل، عوارض و علائم آندربایت | 3 روش درمان موثر

آندربایت چیست و چگونه درمان می شود؟ آیا در سنین بزرگسالی نیز می توان به درمان این عارضه پرداخت؟  برای اطلاع بیشتر از این ناهنجاری  همراه پازل کلینیک باشید.

 چکیده مطلب

یکی از عوارض و ناهنجاری های دهان و دندان که می تواند موجب بروز ناراحتی های بسیاری از جمله پوسیدگی، شکستگی دندان ها، عفونت لثه، مشکلات گفتاری و بلع و بروز دردهای مختلف در نواحی مختلف صورت و سر شود، آندربایت می باشد. این ناهنجاری فک و دندانی موجب برهم ریختگی زیبایی دندان های فرد و از بین رفتن جذابیت و زیبایی چهره و لبخند او می گردد. در واقع آندربایت نوعی ناهنجاری اساسی محسوب می شود که در صورت عدم درمان به موقع آن، احتمال آسیب های جدی تر وجود دارد. در این مقاله شما را با این عارضه، علائم و علل ایجاد آن و همچنین موثرترین روش های درمانی از جمله ارتودنسی و جراحی فک آشنا خواهیم کرد.

آندربایت چیست؟

از ناهنجاری ها و اختلالات مربوط به فک و دندان ها می توان به آندربایت(Underbite) یا همان جلو زدگی فک پایین اشاره کرد. در این نوع ناهنجاری، فک پایین از حالت استاندارد و جایگاه اصلی خود خارج شده و جلوتر از حد معمول قرار می گیرد. در نتیجه دندان های فک پایین نیز دچار جلو زدگی شده و روی دندان های فک بالا قرار می گیرند. این ناهنجاری و اختلال برعکس اوربایت و اورجت بوده و موجب پوشیده شدن دندان های بالا توسط دندان های پایین می شود و در نهایت توازن و زیبایی چهره فرد را نیز از بین می برد.

نشانه های بروز آندربایت

این عارضه نیز با علائم و نشانه هایی همراه بوده و موجب ناراحتی های بسیاری در ناحیه فک و صورت می شود. علائم و نشانه های بروز آندربایت عبارتند از:

1. عدم قرار گرفتن صحیح دندان های فکین روی هم
2. قرار گرفتن دندان های پایینی روی دندان های بالایی
3. بزرگتر شدن صورت، عدم زیبایی و توازن در صورت
4. اختلالات بلع و جویدن غذا
5. اختلالات گفتاری
6. جلو زدگی و بر هم ریختگی فک پایین و دندان های فک پایین

تشخیص آندربایت

بعد از بروز علائم ذکر شده، در صورت مراجعه کردن فرد به کلینیک ارتودنسی، متخصص ارتودنسی بعد از بررسی وضعیت دندان ها و فک، مشاهده حالت دندان ها، میزان بیرون زدگی فک و فرم صورت و همچنین بعد از عکس برداری کامل از دندان ها و فک، عارضه، شدت و علت آن را تشخیص داده و جهت درمان آن و بهبود وضعیت فک و دندان های بیمار سریعا اقدام می کند. اگر بیمار در سن ۷ تا ۱۲ سالگی قرار گرفته باشد، درمان راحت تر بوده و در صورت بزرگسال بودن بیمار و تکمیل رشد استخوان های فک، درمان سخت تر خواهد بود.

روش های درمان آندربایت

روش های درمانی مختلفی برای بهبود وضعیت دندان و فک افراد مبتلا به آندربایت یا همان جلو زدگی دندان های قدامی فک پایین، وجود دارد که بعد از بررسی ارتودنتیست، با توجه به شدت و میزان آسیب دیدگی، عوارض ناشی از آسیب دیدگی و سن بیمار (کودکی و بزرگسالی) بیمار تحت درمان با یکی از این روش ها قرار می گیرد که این روش های درمانی و زیبایی عبارتند از:

1. ارتودنسی

   یکی از روش های موثر در درمان ناهنجاری های فک از جمله ناهنجاری آندربایت که به روش های مختلف و در سنین کودکی (۷ تا ۱۲ سالگی) و حتی بزرگسالی انجام می شود، ارتودنسی می باشد. این روش در صورتی انجام می گیرد که ناهنجاری های ایجاد شده، خفیف باشند و یا فرد در سن رشد قرار داشته باشد. در این روش متخصص ارتودنسی جهت بهبود وضعیت جلو زدگی، برهم ریختگی دندان ها و همچنین فک پایین با استفاده از روش متحرک و یا ثابت به بهبود وضعیت دندان های فرد کمک می کند. ارتودنسی با استفاده از سیم های مرئی و نامرئی و در جنس های مختلف و با استفاده از ابزار آلات و تجهیزات مختلفی انجام گرفته و به قرارگیری دندان ها در سر جای خود و همچنین عقب رفتن فک پایینی کمک می کند. در این روش ارتودنتیست با استفاده از سیم ارتودنسی و سایر ابزار، فشار و نیروی زیادی را به فک و دندان ها وارد کرده و موجب بهبود وضعیت فک و دندان ها و بازگشت فک در جایگاه اصلی خود می شود.

2. جراحی

   یکی از روش های درمان آندربایت که به صورت تهاجمی و با انجام بیهوشی انجام می گیرد، جراحی فک می باشد. این جراحی زمانی انجام می شود که سن بیمار از سن رشد گذشته باشد و استخوان های فک دیگر رشد نکنند. همچنین در صورتی که وضعیت بیمار بسیار حاد باشد و نتوان با استفاده از ارتودنسی به بهبود بیمار کمک کرد، از روش جراحی فک استفاده می شود. در این روش جراح، فک پایینی را در موقعیت اصلی و جایگاه صحیح خود قرار داده و با استفاده از پیچ و پلاک های مخصوص، فک را در سر جای خود فیکس و ثابت می کند.

3. سایر روش های درمانی

   در بعضی از موارد ارتودنتیست مجبور به انجام برخی دیگر از روش های درمانی می شود. ممکن است قبل از ارتودنسی دندان، یک یا دو دندان به دلیل وضعیت کوچک بودن فک و بیرون زدگی شدید که علاوه بر زیبایی موجب پوسیدگی دندان نیز می شود، کشیده شود یا برای زیبایی بیشتر از ونیر کامپورزیت و یا لمینت استفاده شود. همچنین ممکن است بعد از جراحی نیز از بریس های مخصوص دندانی نیز استفاده شود و در صورت پوسیدگی دندان نیز از روش درمانی باندینگ استفاده خواهد شد.

علل ایجاد آندربایت

این اختلال و ناهنجاری فکی (جلو زدگی دندان ها و فک پایین) می تواند به دلیل وجود عوامل مختلف بروز یابد و منجر به ایجاد مشکلات و ناراحتی های متفاوتی در فک و دندان ها شود. البته باید گفت، به طور قطعی نمی توان علت دقیق بروز این عارضه را بیان کرد، اما برخی از عوامل می توانند روی بروز این عارضه تاثیر گذار باشند که این عوامل عبارتند از:

1. وراثت

   یکی از عوامل مهم در بروز عارضه و ناهنجاری آندربایت یا همان جلو زدگی دندان های فک پایین، که به شکل گیری استخوان های فک و همچنین حالت قرار گرفتن و چینش دندان ها مربوط می شود، عوامل ژنتیکی و وراثتی می باشند. در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده بیمار به این ناهنجاری، امکان ابتلای فرد به آندربایت نیز بیشتر خواهد شد.

2. عدم تناسب بین فک و دندان ها

   عدم برقراری نظم و تناسب بین دندان ها و فک پایین از جمله کوچک بودن فک پایین و بزرگی دندان ها، بلندی و یا کوتاهی فک و دندان ها، انحرافات استخوان های فک پایین و دندان ها که ممکن است به دلیل ضربه و در حین سوانح مختلف از جمله تصادفات و سقوط از ارتفاع ایجاد شود، می تواند موجب بیرون زدگی دندان های فک پایین و در نهایت بروز آندربایت شود.

3. مشکلات استخوانی فک

   مشکلات فک و استخوان های آن از جمله وجود بعضی از تومورها در فک پایین، رشد نامناسب و غیر طبیعی استخوان های فک، جلو زدگی فک پایین و عقب رفتگی فک بالا، انحرافات استخوانی، تحلیل رفتگی استخوان فک پایین، شکستگی استخوان فک پایین و سایر مشکلات مربوط به فک می توانند، موجب بروز آندربایت و جلو زدگی دندان های فک پایین شوند.

4. عادات غلط در دوران کودکی و بزرگسالی

   یکی از علل موثر در بروز آندربایت، عادات غلط به هنگام کودکی و حتی بزرگسالی می باشد که این عادات عبارتند از :

   • مک زدن مکرر و بیش از حد انگشتان و پستانک در دوران نوزادی و کودکی
   • فشار دادن زبان به دندان های فک پایین
   • بلع نادرست غذا و رفلاکس نادرست معده

عوارض آندربایت

آندربایت یا همان جلو زدگی دندان ها و فک پایین از ناهنجاری ها و اختلالاتی بوده که می تواند به مرور زمان و در صورت عدم درمان به موقع، منجر به بروز عوارض مختلف در دهان شود و علاوه بر این موضوع بر روی سلامت و زیبایی چهره و دهان و دندان های فرد نیز تاثیر بگذارد. مهم ترین و شایع ترین عوارض ناشی از این نوع ناهنجاری فک و دندان ها عبارتند از:

1. اختلالات ظاهری، زیبایی و کاهش اعتماد به نفس

   آندربایت یا همان جلو زدگی دندان های فک پایین می تواند موجب نامرتب بودن و عدم ردیف بودن دندان ها و برهم خوردن زیبایی چهره شود. در نتیجه فرد دچار کاهش اعتماد به نفس شده و نمی تواند به درستی و راحتی بخندد و یا برای صحبت کردن دهان خود را باز کند، چرا که از نشان دادن دندان های خود به دیگران احساس بدی داشته و خجالت می کشد. همچنین به هنگام بستن دهان نیز به دلیل جلو زدگی فک، چهره فرد نامتوازن بوده و زیبایی خود را از دست می دهد به همین دلیل فرد از چهره خود ناراضی بوده و دچار کاهش اعتماد به نفس می شود.

2. اختلال در بلع و جویدن غذا

   از دیگر عوارض ناشی از اختلالات و جلو زدگی دندان های فک پایین یا همان آندربایت، می توان به اختلالات جویدن و بلعیدن غذا اشاره کرد. در این شرایط فرد به هنگام جویدن مواد خوراکی از جمله آدامس دچار مشکل شده و این مشکل نیز بیشتر در دندان های آسیاب یا عقبی اتفاق می افتد و به مرور زمان نیز موجب ساییدگی این دندان ها می شود.

3. افزایش آسیب پذیری در دندان ها

   جلو زدگی بیش از حد در دندان های فک پایین می تواند به همراه نامرتب بودن این دندان ها اتفاق بیفتد. این عارضه نیز منجر به آسیب پذیری بیشتر و حساس تر شدن دندان ها شده و در صورت بروز حوادث مختلف از جمله زمین خوردن با صورت، تصادفات، ضربه در مسابقات ورزشی و … این دندان ها بیش از سایر دندان ها دچار آسیب و شکستگی خواهند شد.

4. بروز درد

   به دنبال این عارضه (آندربایت) ممکن است، در ناحیه فک، صورت، دندان ها و همچنین سر، دردهایی ایجاد شود.

هزینه درمان آندربایت

هزینه درمان آندربایت همواره از نگرانی و دغدغه های افراد بوده و به دلیل ترس از پرداخت هزینه های درمان، بعضی از افراد در مراجعه به مطب ارتودنسی و انجام درمان، سهل انگاری کرده و موجب بروز ناراحتی ها، آسیب ها و اختلالات شدیدتر فکی و پرداخت هزینه بیشتر برای درمان می شوند. هزینه درمان آندربایت طبق فاکتورهایی محاسبه و تعیین می شود و این فاکتورها عبارتند از:

1. هزینه ابزار و تجهیزات ارتودنسی، هدگیر،گگ دهانی، بریس و …
2. هزینه چکاپ و جلسات ارتودنسی به همراه دستمزد ارتودنتیست و همچنین با توجه به جنس سیم ارتودنسی و سایر ابزار آلات
3. هزینه ابزار آلات، اتاق عمل، مدت بستری، داروها و… برای جراحی فک
4. بیمه نیز به درمان های این اختلال و ناهنجاری فک و دندانی تعلق می گیرد اما طبق تعرفه و قرارداد شرکت بیمه با مرکز درمانی محاسبه می شود.

سوالات متداول

1. آندربایت چه تفاوتی با اوربایت دارد؟

   آندربایت و اوربایت هر دو از عارضه ها و اختلالات فکی بوده که موجب ایجاد مشکلات و ناهنجاری های ظاهری، گفتاری، بلعیدن و … می شوند و در نهایت سلامت و زیبایی فک، دندان ها و صورت را تهدید می کنند. عارضه اوربایت کاملا برعکس آندربایت بوده و در آن دندان های فک بالا و فک بالا دچار بیرون زدگی بیش از حد و جلو زدگی می شوند. در حالی که در عارضه آندربایت اختلال و ناهنجاری در فک پایین و دندان های پایین مشاهده می شود.

2. دوران بهبود بعد از جراحی فک چه مدت طول می کشد؟

   بعد از جراحی فک پایین به منظور بهبود وضعیت فک و دندان ها و برطرف کردن جلو زدگی فک، معمولا حدود ۱ الی ۳ هفته طول می کشد تا بهبودی حاصل شود که البته بعد از آن نیز ممکن است فرد تحت درمان با ارتودنسی نیز قرار بگیرد و از ابزار و تجهیزاتی از جمله بریس و نگهدارنده ارتودنسی استفاده کند.

3. آیا می توان از بروز آندربایت جلوگیری کرد؟

   همانطور که قبلا گفته شد این عارضه می تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله عوامل وراثتی و ژنتیکی و یا ضربه و مشکلات فک و استخوان های فک و عادات بد دوران کودکی و بزرگسالی اتفاق بیفتد. چنانچه این عارضه به دلیل وراثتی اتفاق بیفتد فقط با تشخیص به موقع آن می توان به کنترل و درمان آن پرداخت. در غیر این صورت برای جلوگیری از این عارضه باید به نکاتی دقت کرد که این نکات عبارتند از:

   1. پرهیز از انجام عادات غلط به هنگام کودکی و بزرگسالی (مکیدن شست، پستانک، فشار داد زبان به فک پایین و…)
   2. استفاده از محافظ فک و دندان به هنگام ورزش های پرخطر و مسابقات بوکس، کارته و…

4. بهترین سن جهت درمان آندربایت چه سنی است؟

   از آنجایی که در سنین کودکی، همچنان رشد استخوان ها وجود داشته و فک و استخوان های آن در حال رشد و تغییر بوده و نسبتا نرم می باشند، برای جلوگیری از تشدید مشکلات و ناهنجاری های فک و دندان و همچنین درمان عارضه هایی همانند آندربایت، بهتر است در همان سنین ۷ تا ۱۲ سالگی جهت تشخیص و درمان عارضه اقدام شود تا علاوه بر عدم انجام جراحی، کودک سریع تر درمان شده و در بزرگسالی دچار مشکلات ظاهری و دندانی بیشتر و شدیدتر نگردد.

درباره دکتر احمدرضا حسینی، متخصص ارتودنسی