اپن بایت چیست؟ | علائم و عوارض اپن بایت | درمان اپن بایت با ارتودنسی
فاصله دندان های فک بالا و فک پایین نشانه چیست؟ اپن بایت چیست و چگونه درمان می شود؟ در این مقاله به بررسی ناهنجاری اپن بایت خواهیم پرداخت.
چکیده مطلب
دندان های ما در حالت طبیعی و استاندارد، طوری قرار می گیرند که زمانی که دهان خود را می بندیم، فک بالا و دندان های بالایی روی دندان های فک پایین قرار گرفته و تا حدی دندان های فک پایین را پوشش می دهند و با فک پایین تماس برقرار می کنند. اما چنانچه فرد دچار اختلالات و ناهنجاری های فک و دهان شود، با توجه به نوع اختلال ممکن است، دندان ها از هم فاصله بگیرند و هیچ تماسی با هم نداشته باشند. یکی از این اختلالات اپن بایت بوده که می تواند مشکلات بسیاری را برای افراد ایجاد کند. عوامل بسیاری می توانند در بروز این ناهنجاری نقش داشته باشند. با مطالعه این مقاله می توانید اطلاعات کافی درباره علائم، علل ایجاد، روش های درمانی موثر در سنین مختلف و هزینه درمان اپن بایت به دست آورید. پس تا پایان مقاله با پازل کلینیک همراه باشید.
اپن بایت چیست؟
یکی از عوارض و اختلالات و ناهنجاری های مربوط به فک و دندان ها، اپن بایت می باشد. در این عارضه هنگامی که فرد دهان خود را می بندد، دندان های فک بالا و پایین در قسمت قدامی و جلویی و یا عقبی و خلفی با هم تماس نداشته و بین آن ها فاصله مشاهده می شود، طوری که احساس می شود، دهان فرد باز است. در این وضعیت هم پوشانی دندان های فک بالا و پایین صفر بوده و تماسی بین دندان ها برقرار نمی شود. افرادی که دچار این عارضه هستند، باید بلافاصله تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرند، چرا که در صورت عدم درمان این عارضه با مشکلات شدیدتر و جراحی فک مواجه خواهند شد.
انواع اپن بایت
اپن بایت نیز از لحاظ ناحیه درگیری و مبتلا به عارضه، به دو دسته اسکلتی و دندانی تقسیم می شود که در حالت استخوانی، استخوان فک را درگیر می کند و در حالت دندانی موجب ایجاد عیب و ایراد در دندان ها شده و استخوان فک را درگیر نمی کند. در حالت کلی نیز این عارضه به سه دسته تقسیم می شود:
-
اپن بایت دندان های قدامی
یکی از انواع اپن بایت فک، اپن بایت دندان های جلویی و قدامی فک می باشد. در این وضعیت زمانی که فرد دهان خود را می بندد، بین دندان های جلویی یا قدامی فک بالا و فک پایین هم پوشانی اتفاق نمی افتد. این نوع اپن بایت بیشتر به دلیل درازی صورت و رشد بیش از حد استخوان فک، استفاده نادرست و مکیدن بیش از حد پستانک، بیرون آوردن زبان و … اتفاق افتاده و موجب ناراحتی فرد می شود.
-
اپن بایت دندان های خلفی
از دیگر انواع اپن بایت می توان به اپن بایت خلفی اشاره کرد. در این نوع ناهنجاری فک، زمانی که فرد دهان خود را می بندد، هیچ تماسی بین دندان های عقبی فک بالا و فک پایین برقرار نمی شود. این نوع اپن بایت نسبت به اپن بایت قدامی نادر بوده و شیوع کمتری داشته و بیشتر به دلیل مشکلات دندانی در ناحیه عقبی و خلفی فک های بالا و پایین و یا وجود مشکلات استخوانی فک های بالا و پایین ایجاد می شود.
-
اپن بایت ناقص
اپن بایت ناقص نیز از انواع این عارضه بوده که در این وضعیت زمانی که بیمار دهان خود را می بندد، هیچ تماسی بین دندان های جلویی فک بالا و فک پایین ایجاد نمی افتد.
علائم ابتلا به اپن بایت
اپن بایت می تواند با نشانه های زیر همراه باشد:
-
اختلالات فکی
از نشانه های بروز اپن بایت می توان به اختلالات فکی از جمله عدم قرار گرفتن صحیح دندان های فک بالا و پایین روی هم و وجود فاصله بین دندان های جلویی فک بالا و پایین اشاره کرد.
-
اختلال در گفتار و بلع
از دیگر نشانه های این عارضه که به طور جداگانه یک عارضه نیز محسوب می شود، می توان به اختلالات گفتاری و بلع و جویدن اشاره کرد. افرادی که دچار این عارضه هستند، در تلفظ حروف ژ، ش و س به مشکل برخورده و نمی توانند مثل دیگر افراد این حروف را بیان کنند.
روش های تشخیص اپن بایت
بعد از مراجعه فرد (در سنین کودکی و یا بزرگسالی) به دندانپزشک و متخصص فک و صورت، دندانپزشک وضعیت فک و دندان ها را بررسی کرده و از کل فک و دهان بیمار عکس برداری می کند. سپس بر اساس مشاهدات خود و وضعیت دندان ها نوع اپن بایت را تشخیص داده و با توجه به میزان اختلال ایجاد شده و سن بیمار، درمان مناسب را آغاز می کند.
روش های درمان اپن بایت
ناهنجاری فکی اپن بایت با توجه به میزان اختلال ایجاد شده در فک و دندان ها، عوارض ناشی از آن و همچنین حاد بودن و یا نبودن اختلالات دندانی و فکی، تحت درمان قرار گرفته و قابل درمان می باشد. این عارضه و اختلال توسط روش های مختلفی درمان می شود که این روش ها عبارتند از:
-
ارتودنسی
به گفته دکتر احمدرضا حسینی، بهترین متخصص ارتودنسی در تهران، ارتودنسی و سیم کشی دندان ها از روش های درمانی موثری بوده که در معمولا در مراحل متوسط اپن بایت در سنین کودکی و بزرگسالی مورد استفاده قرار گرفته و انجام می شود.. این روش به دو صورت متحرک و ثابت انجام می شود که در حالت متحرک می توان سیم های ارتودنسی را از دهان خارج کرد و در حالت ثابت تنها پزشک می تواند بعد از پایان دوره درمان، سیم ها را از روی دندان ها بردارد. بعد از تشخیص شدت ناهنجاری دندان ها و فک متخصص دندانپزشک از روش های ارتودنسی متحرک و یا ارتودنسی ثابت استفاده کرده و با استفاده از براکت ها و سیم های فلزی و قرار دادن آن ها به صورت پیوسته، به فک و دندان ها نیرو وارد کرده و موجب اصلاح دندان ها و فک می شود. مدت باقی ماندن براکت ها و سیم ها با توجه به میزان اختلال، صلاح دید پزشک و همچنین شکل گیری فک و دندان ها تعیین شده و نمی توان زمان قطعی و دقیقی برای آن مشخص کرد.
-
هدگیر
هدگیر یک از تجهیزات مورد استفاده در ارتودنسی بوده و بر روی سر قرار می گیرد. این وسیله به سیم های ارتودنسی که به دندان ها وصل می شوند، متصل می باشد. استفاده از هدگیر نیز در کنار ارتودنسی به بهبود وضعیت فک و دندان های فرد و افزایش فشار و نیروی وارد شده به فک و دندان ها، کمک می کند.
-
جراحی فک
جراحی فک یکی از روش های درمانی اپن بایت بوده و در صورتی که رشد استخوان های فک تکمیل شده باشد، انجام می گیرد. از آنجایی که با رشد استخوان های فک دیگر نمی توان برای قرارگیری صحیح فک و دندان ها در جایگاه خود از ارتودنسی و ابزار آلات استفاده کرد، جراح به منظور جای اندازی صحیح فک از جراحی فک استفاده کرده و با دوام بیشتر به سلامت و زیبایی دندان ها و فک کمک می کند. در این روش، جراح فک بالایی را در موقعیت اصلی و صحیح خود قرار داده و با استفاده از پیچ و پلاک های مخصوص به ثبات فک در جایگاه اصلی خود کمک می کند.
علل ایجاد اپن بایت
اپن بایت می تواند به دلایل مختلفی بروز یابد و منجر به ایجاد ناراحتی های مختلف و همچنین وقوع عوارض مختلف در فک و صورت فرد شود. مهم ترین دلایل ایجاد اپن بایت عبارتند از:
- وراثت
یکی از عوامل مهم ایجاد این عارضه، عامل وارثتی بوده و در صورتی که یکی از اعضای خانواده به این عارضه مبتلا باشد، امکان ابتلای فرد به این اختلال و ناهنجاری فکی و دندانی بیشتر خواهد بود.
- مکیدن لب های پایینی
مک زدن لب پایین به صورت مکرر و از روی عادت می تواند موجب بروز اختلال و ناهنجاری اپن بایت شود.
- مکیدن انگشتان و یا پستانک
مک زدن انگشتان و همچنین پستانک به صورت مکرر در دوران نوزادی و کودکی می تواند، موجب بروز عارضه اپن بایت و عدم قرارگیری دندان های فک بالا و پایین بر روی هم و در حالت طبیعی شود.
- جلو قرار گرفتن زبان
یکی دیگر از علل ایجاد عارضه اپن بایت، جلو بودن زبان بیش از حد طبیعی و در حالت استراحت بوده که به مرور زمان موجب اختلال فکی و مشکلات دندان و فک می شود. می توان گفت هنگام نفس کشیدن با دهان، زبان بیش از حد جلو قرار گرفته و در صورت تداوم و تکرر این کار، به مرور زمان عارضه اپن بایت ایجاد می شود.
- فشار دادن زبان
یکی از دیگر عادات غلط و بدی که می تواند به مرور زمان موجب بروز عارضه اپن بایت شود، فشار دادن زبان یا همان بلع کودکانه بوده که موجب تحت فشار قرار دادن زبان می شود. در این وضعیت نوک زبان فرد به قسمت پشتی دندان های قدامی فشار وارد کرده و یا از بین فاصله دندان ها بیرون می زند.
- مشکلات استخوانی فک
مشکلات استخوانی فک از جمله رشد غیر طبیعی و نامناسب، عقب زدگی و یا جلو زدگی بیش از حد، انحراف های استخوانی می تواند موجب بروز عارضه اپن بایت شود.
عوارض اپن بایت
این اختلال و ناهنجاری فک موجب بروز عوارض مختلف شده و بر روی گفتار و بلع فرد نیز تاثیر منفی می گذارد. شایع ترین و مهم ترین عوارض این اختلال عبارتند از:
- بی نظمی و نامرتب بودن دندان ها
یکی از عوارض ناشی از اختلال و ناهنجاری فک و دهان، بی نظم و بهم ریختگی دندان ها بوده که موجب اختلال در طرح لبخند و داشتن لبخند زیبا و جذاب می شود.
- اختلالات گفتاری
از دیگر عوارض ناشی از اپن بایت می توان به اختلالات گفتاری اشاره کرد. افراد مبتلا به این عارضه، دچار اختلال تلفظی شده و بعضی از حروف را نمی توانند به خوبی بیان کنند. همچنین صحبت کردن آن ها به صورت نوک زبانی است.
- اختلال در بلع غذا
یکی دیگر از عوارض ناشی از اپن بایت، اختلال در جویدن غذا و بلعیدن آن است. ممکن است حین غذا خوردن و نوشیدن آب، آب دهان و یا غذا از دهان خارج شود، چرا که دندان ها با فاصله از هم قرار گرفته اند. همچنین ممکن است جویدن و بلع غذا برای فرد سخت باشد.
- حساس شدن دندان ها
از بین رفتن مینای دندان، سایش دندان ها و همچنین افزایش حساسیت های دندانی از دیگر عوارض ناشی از اپن بایت می باشد که می تواند موجب بروز ناراحتی های مختلف در دهان شود.
- اختلال ظاهری و کاهش اعتماد به نفس
از آنجایی که این عارضه موجب بهم خوردن نظم دندان ها و ایجاد فاصله بین دندان های فک بالا و پایین می شود. فرد هنگام باز کردن دهان خود حس بدی داشته و اعتماد به نفس او کاهش می یابد. همچنین در مواقعی که دهان او در حالت بسته قرار گرفته، نیز ممکن است به دلیل اختلال ظاهری صورت، دچار کاهش اعتماد به نفس شود.
- سردرد
یکی دیگر از عوارض ناشی از این اختلال و ناهنجاری، بروز سردرد های مکرر و شدید و حساسیت ها و دردهای دندانی می باشد.
هزینه درمان اپن بایت
همواره یکی از دغدغه های درمانی افراد در رابطه با عوارض مختلف بدن از جمله فک، دهان و دندان ها، هزینه درمان بوده که گاهی موجب به تعویق انداختن درمان و بروز آسیب های جبران ناپذیر و جدی تر می شود. هزینه درمان اپن بایت نیز مانند سایر عوارض طبق فاکتورهایی محاسبه می شود. مهم ترین فاکتور، روش درمانی بوده که نقش اساسی در تعیین هزینه درمان دارد. در صورتی که روش درمانی با استفاده از تجهیزات و ابزار آلات دندانپزشکی از جمله هدگیر، گگ دهانی و … باشد، فرد علاوه بر دستمزد دندانپزشک باید هزینه این ابزار را بپردازد. اگر ارتودنسی انجام گیرد، با توجه به نوع ارتودنسی (ثابت و متحرک)، جنس سیم های ارتودنسی، تعداد جلسات مراجعه به کلینیک ارتودنسی و …. هزینه درمان محاسبه می شود. در پایان اگر جراحی فک انجام شود، نیز هزینه با توجه به ابزار و تجهیزات استفاده شده، دستمزد جراح فک، داروهای تجویز شده و … محاسبه خواهد شد. البته ناگفته نماند بیمه های مختلف نیز با توجه به تعرفه شرکت خود و قرارداد با کلینیک مربوطه بخشی از هزینه درمان را تقبل خواهند کرد.
سوالات متداول
-
بعد از درمان اپن بایت چه مراقبت هایی لازم است انجام شود؟
بعد از درمان عارضه اپن بایت به روش های مختلف، رعایت نکات بهداشتی بسیار مهم بوده و حائز اهمیت می باشد و در صورت رعایت نکردن آن، فرد دچار مشکلات و عوارض مختلفی می شود. در نتیجه بهتر است بعد از درمان به منظور حفظ سلامت دندان و دهان و جلوگیری از آسیب های جدید از جمله پوسیدگی های دندان، مراقبت های لازم انجام داده شوند. این مراقبت ها و نکات عبارتند از:
- کشیدن نخ دندان بین دندان ها بعد از غذا خوردن
- و قرقره آب نمک جهت جلوگیری از عفونت های دهانی (دندان و لثه)
- مسواک زدن صحیح بعد از خوردن غذا (۲ تا ۳ بار در روز)
- استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال بعد از مسواک
-
آیا می توان از بروز اپن بایت جلوگیری کرد؟
اپن بایت به دلایل مختلفی ایجاد شده و موجب بروز عوارض مختلف در فک و صورت می شود. این عارضه می تواند، سلامت دندان و دهان را تهدید کند و موجب بروز اختلالات ظاهری صورت فرد شود. همانطور که گفته شد این عارضه گاهی به صورت ارثی اتفاق می افتد و نمی توان از وقوع آن جلوگیری کرد. دوران کودکی بهترین زمان برای جلوگیری از این عارضه بوده و والدین کودک باید به این موضوع توجه داشته باشند که برای جلوگیری از وقوع این عارضه در دهان و فک کودک خود، از همان دوران کودکی وابستگی به پستانک را کم کرده و اجازه مکیدن انگشت را به کودک ندهند.
-
در درمان اپن بایت از چه ابزار و تجهیزاتی استفاده می شود؟
تجهیزات لازم در دوران درمانی اپن بایت شامل محافظ لب ها، گسترش دهنده فک بالا، پورتر، انکوریج اسکلتی (TSAD)، گگ دهانی، هدگیر و… بوده که به بهبود سریع تر فک و دندان و همچنین جلوگیری از تشدید عارضه کمک می کنند.
-
چرا باید اپن بایت را درمان کنیم؟
این عارضه موجب ایجاد عوارض و ناهنجاری های مختلف در دهان و فک شده و به همین دلیل بهتر است در سنین کودکی و بلافاصله بعد از تشخیص آن درمان انجام بگیرد. درمان این عارضه حائز اهمیت بوده و بسیار لازم و ضروری است، چرا که می تواند موجب بدتر شدن وضعیت دندان ها و فک، مشکلات لثه، پوسیدگی دندان، اختلالات ظاهری و … شود.
-
بهترین سن برای درمان اپن بایت چه سنی است؟
بهترین سن درمان این عارضه سنین هفت تا دوازده سالگی کودک و قبل از تکمیل و اتمام رشد استخوان های فک و کام می باشد. در این سن دندانپزشک بدون جراحی و خیلی راحت تر می تواند به بهبود و درمان وضعیت کودک بپردازد.