خانه » راهنمای ارتودنسی » وسایل ارتودنسی

تجهیزات و وسایل ارتودنسی دندان | انواع دستگاه‌های ارتودنسی + کاربرد

چکیده مطلب

ارتودنسی دندان با به کار گیری ابزار ها و دستگاه های متفاوتی به اصلاح ناهنجاری های دهان و دندان می پردازد و محبوبیت و شهرت بسیار زیادی در علم دندانپزشکی و همچنین برای بیماران پیدا کرده است. این تکنیک به طور کلی دارای دو دسته بندی ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک بوده که هر کدام از این روش ها به کمک دستگاه ها و ابزار های خاص خود، به روند درمان ارتودنسی کمک می کنند. در روش ارتودنسی ثابت، دستگاه ارتودنسی توسط ارتودنتیست در دهان قرار داده شده و بیمار نمی تواند آن را تا اتمام دوران درمان از دهان خود خارج کند، اما در ارتودنسی متحرک بیمار قادر به خارج کردن دستگاه ارتودنسی از دهان خود بوده و نتیجه کار و به دست آمدن نتیجه مطلوب از درمان، به طور مستقیم به همکاری بیمار با متخصص ارتودنسی بستگی دارد. در این مقاله با پازل کلینیک همراه باشید تا شما را با انواع دستگاه های ارتودنسی دندان آشنا کنیم.

ویژگی دستگاه های ارتودنسی

متخصص ارتودنسی، اصلاح ناهنجاری های دهان و دندان را به کمک ابزار و دستگاه های ارتودنسی انجام می دهد، بنابراین این دستگاه ها باید دارای برخی خصوصیات و ویژگی ها باشند در ادامه به بررسی ویژگی دستگاه های ارتودنسی اشاره می کنیم:

این دستگاه ها نباید از رشد و نمو طبیعی جلوگیری کنند.
برای قرار گرفتن در دهان باید بسیار مقاوم و محکم باشند.
این دستگاه ها باید دارای نیروی لازم برای حرکت دندان ها باشند.
نباید در زمان غذا خوردن و یا صحبت کردن تکان بخورند و یا از جای خود خارج شوند.
این دستگاه ها نباید سبب پوسیدگی دندان ها و یا التهابات لثه شوند.
باید دارای وزنی سبک و قابل تحمل برای بیمار باشند و همچنین دارای سازگاری با بدن انسان باشند.

انواع دستگاه ارتودنسی دندان

در زیر به بررسی انواع دستگاه های ارتودنسی ثابت و متحرک می پردازیم:

براکت ارتودنسی

براکت ها همان نگین هایی می باشند که بر روی دندان ها نصب می گردند و به کمک سیم ارتودنسی به انتقال نیرو به دندان ها و حرکت دندان ها کمک می کنند. براکت ها دارای انواع متفاوتی بوده که در زیر آن ها را بررسی می کنیم:
- براکت ثابت فلزی
  
  براکت های فلزی در جنس استیل و یا آلیاژ ضد زنگ به عنوان یکی از ابزار های پر کاربرد ارتودنسی دندان مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع براکت ها بسیار مقاوم هستند و جالب است بدانید که دارای قابلیت بازیافت می باشند. این نوع براکت ها هزینه بسیار مناسب تری نسبت به براکت های دیگر دارند و همچنین نتیجه گیری درمان به کمک آن ها بسیار رضایت بخش تر می باشد.
- براکت ثابت پلاستیکی
  
  گاهی اوقات افراد تمایلی به استفاده از براکت های فلزی نداشته و به دلایل متعددی مانند داشتن شغل های خاص، دوست ندارند که اطرافیان به وضوح متوجه ارتودنسی آن ها شوند، به همین علت ارتودنتیست می تواند از براکت های ثابت پلاستیکی برای آن ها استفاده کند. این براکت ها بی رنگ و یا سفید هستند، اما مشکل آن ها تغییر رنگ در زمان غذا خوردن می باشد.
- براکت ثابت سرامیکی
  
  براکت های ثابت سرامیکی از دیگر ابزار های ارتودنسی ثابت بوده که دارای جنسی از اکسید زیرکونیوم می باشند. طراحی آن ها بر اساس مقاومت بالا در برابر نیرو بوده و زمانی که بر روی دندان ها نصب می شوند، به دلیل بی رنگ و یا سفید بودن، قابل مشاهده نیستند. اما باید بدانید که این نوع براکت ها امکان شکستگی بیشتری نسبت به براکت های فلزی دارند، اما هزینه ی آن ها از براکت های فلزی بیشتر است. براکت های سرامیکی قابلیت تغییر رنگ دارند، پس به مراقبت بیشتری نیاز دارند. مونوکریستال و یا پلی کریستال نیز از انواع براکت های نامرئی بوده که جنسی شفاف و درخشنده دارند.
سیم ارتودنسی

سیم ارتودنسی با وارد کردن فشار ملایمی به براکت و دندان ها به حرکت صحیح دندان ها کمک می کند که در حین درمان نیاز به چندین بار تعویض دارد.
بند

حلقه هایی فلزی که معمولا به دندان های آسیاب متصل می شوند، بند نامیده شده و دارای اندازه های متفاوتی هستند که با توجه به اندازه دندان بیمار توسط ارتودنتیست انتخاب می شوند. برای اینکه بند ها در جایگاه خود ثابت باقی بمانند، متخصص ارتودنسی از نوعی چسب مخصوص استفاده می کند. باید بدانید که این چسب ها سبب پوسیدگی دندان نمی شوند، پس جای نگرانی وجود ندارد. پس از اینکه ارتودنتیست بند را سر جای خود قرار داد، با نصب کردن تکیه گاه ارتودنسی، سبب اعمال فشار بر دندان ها می شود.
قلاب یا هوک

نوعی قلاب فلزی که در گوشه براکت ها قرار دارد، قلاب یا هوک نامیده می شود. این قلاب ها در انواع متحرک و یا ثابت وجود دارند، اما در اکثر موارد جزئی از براکت محسوب شده و به آن متصل هستند. رابر بند ها به این قلاب ها متصل شده و قابلیت تغییر هم تراز بودن استخوان های فک را ایجاد می کنند.
بایت توربو

براکت توربو یا بایت توربو نوعی دکمه فلزی کوچک است که در قسمت پشتی دندان های عقب و یا دندان های جلویی فک بالا، قرار گرفته تا باعث ایجاد مانع در بسته شدن بیش از حد فک باشند. به بیان ساده تر می توان گفت که این دستگاه مانع از فرورفتن بیش از حد فک ها در یکدیگر می شود.
کش ارتودنسی

در درمان ارتودنسی به طور معمول از سه نوع کش استفاده می شود که عبارتند از:
- اورینگ
  
  اورینگ ها دارای رنگ های بسیار متنوعی بوده و دور براکت بسته می شوند. بیمار می تواند با توجه به میل و سلیقه ی خود رنگ اورینگ را انتخاب نماید.
- جدا کننده
  
  نوعی کش های ریز وجود دارند که باعث فاصله افتادن بین دو دندان شده تا ارتودنتیست بند را دور حلقه قرار دهد.
- رابربند یا الاستیک
  
  الاستیک ها برای حرکت دندان ها باعث اعمال فشار مداومی می شوند تا مشکلات بایت اصلاح گردد.
وکس

برای اینکه از ایجاد خراش و زخم روی بافت های دهان جلوگیری شود، می توان از قرار دادن وکس بر روی براکت ها استفاده نمود.
سپریتور یا جداکننده

قبل از اینکه بند های ارتودنسی به کار گرفته شوند، نوار های کشی ظریفی به نام سپریتور بین دندان ها قرار داده می شوند.
فیس ماسک

گاهی اوقات ناهنجاری های فکی برای کودکان بین 8 تا 13 سال وجود داشته که لازم است تا فک بالا به سمت عقب حرکت داده شود که در این صورت ارتودنتیست از دستگاه ارتودنسی متحرک به نام فیس ماسک استفاده می نماید. یکی از مزیت های بی نظیر این دستگاه، جلوگیری از نیاز به جراحی در سنین بالاتر می باشد و یا میزان آن را کاهش می دهد. این دستگاه از سه قسمت قاب صورت، هدکپ و اتصالات هدگیر ایجاد شده و دارای جنسی از استیل ضد زنگ می باشند. در قسمت چانه و پیشانی این دستگاه، پد هایی تعبیه شده است تا استفاده از این دستگاه برای بیمار راحت تر باشد. بخشی از این دستگاه در داخل دهان بیمار قرار گرفته تا بتواند به اعمال فشار بر فک کمک کند.
پلاک دو قلو

در صورتی که فک بیماران به اندازه ی مناسبی رشد نکرده باشد، این دستگاه می تواند در مدت 12 تا 18 ماه مورد استفاده قرار بگیرد.
سجیتال

برای گسترش فک بالا می توان از دستگاهی به نام سجیتال استفاده نمود که جنس آن از فلز و یا آکریلیک می باشد.
باکال تیوب

نوعی فلز کوچک که روی بند و دور دندان آسیا قرار داده می شود، باکال تیوب می باشد که برای حرکت دندان ها کمک دهنده می باشد.
MSX

گاهی اوقات لازم است تا برای دندان های پایینی فضای بیشتری ایجاد شود که در این صورت از این دستگاه کمک گرفته می شود.

انواع پلاک های ارتودنسی متحرک

پلاک های ارتودنسی متحرک عبارتند از:

پلاک های نامرئی

این پلاک ها شبیه به پلاستیک های شفاف می باشند که اگر بیمار از این نوع پلاک ها استفاده داشته باشد، باید حدود دو هفته یکبار آن را تعویض نماید.
پلاک متحرک Z شکل

در صورتی که لازم باشد تا برای جلو کشیدن دندان های قدامی اقدام شود، ارتودنتیست می تواند از پلاک های فنر مانند یا Z شکل استفاده نماید.
پلاک های فانکشنال

پلاک های فانکشنال نیز می توانند به منظور جلو و یا عقب کشیدن فک مورد استفاده قرار بگیرند. البته این نکته حائز اهمیت است که بیمار به کمی زمان برای عادت کردن به این دستگاه برای صحبت کردن و غذا خوردن عادت کند.

انواع دستگاه های اصلاح موقعیت فک

گاهی اوقات برای اصلاح ناهنجاری های دهان و دندان، لازم است تا تغییراتی در موقعیت فک ها اعمال شود که برای این منظور از دستگاه های اصلاح موقعیت فک استفاده می شود. این دستگاه ها عبارتند از:

پوزیشینرپوزیشنر در هنگام اتمام درمان ارتودنسی دندان به منظور کامل نمودن جا به جایی های انجام شده، کاربرد دارد. در صورتی که بیمار برای استفاده از این دستگاه به طور کامل با متخصص ارتودنسی خود همکاری داشته باشد، حدود 4 تا 8 هفته می تواند از پوزیشنر کند.
بسط دهنده کاماین دستگاه به جهت گسترش قوس فک بالایی مورد استفاده قرار می گیرد و دندانپزشک به کمک پیچ های کنترل کننده سبب اعمال فشار ملایمی به دندان ها می شود. در صورتی که ارتودنتیست استفاده از این دستگاه ها را برای اصلاح ناهنجای های دهان و دندان تجویز کرده باشد، استفاده درست و همچنین زمان استفاده از آن را به بیمار آموزش خواهد داد.
هدگیرگاهی اوقات لازم است تا سرعت رشد فک کاهش داده شود که در این صورت از دستگاه ارتودنسی متحرک به نام هدگیر استفاده می شود. هدگیر به شکل یه نوار پلاستیکی در دور سر بیمار قرار می گیرد و به فلزی که جلوی دهان قرار دارد، متصل می شود. از این دستگاه برای اصلاح ناهنجاری ها آندربایت و اوربایت کمک گرفته می شود و با اعمال فشار ملایمی به دندان ها از رشد بیش از حد دندان جلوگیری می کند.
فورسساین دستگاه می تواند به عنوان جایگزینی برای هدگیر مورد استفاده قرار بگیرد و سبب افزایش رشد فک در نوجوانان شود. در واقع کارایی این دستگاه برای درمان اوربایت و اصلاح اندازه دندان ها می باشد.
بامپربعضی از افراد به دلیل فشار ایجاد شده از طرف لب و گونه ها به دندان ها، احساس درد و ناراحتی می کنند که بامپر می تواند این درد را از بین برده و یا کاهش دهد.

انواع فضا نگهدار ارتودنسی

دستگاهی که برای حفظ فضای بین دندان ها، مورد استفاده قرار می گیرد، فضا نگهدار ارتودنسی می باشد. در برخی از مواقع به دلایل گوناگونی دندان های شیری کودکان زودتر از زمان مناسب از دست می روند. در این صورت لازم است تا از این دستگاه برای نگه داشتن فضای مناسب برای رشد دندان های دائمی استفاده شود. دستگاه های فضا نگهدار در انواع ثابت و متحرک وجود داشته و با تشخیص ارتودنتیست برای بیمار تجویز می شوند تا به رشد دندان های دائمی کودک کمک کنند. نوع متحرک فضا نگهدار دارای جنسی از پلاستیک می باشد. به طور کلی این دستگاه دارای انواع متفاوتی بوده که در زیر به بررسی آن ها خواهیم پرداخت:

فضانگهدار متحرک

این نوع فضا نگهدار به پلاک نگهدارنده شباهت داشته و برای نواحی مشخصی به کار برده می شوند. معمولا استفاده از این دستگاه برای دندان های آسیاب عقبی توصیه نمی شود.
فضانگهدار ثابت

این نوع فضا نگهدارنده ها در درمان ارتودنسی بسیار پر کاربرد و رایج می باشند و می توانند به شکل یک طرفه و یا دو طرفه مورد استفاده قرار بگیرند. فضا نگهدار های ثابت به صورت اختصاصی برای هر بیمار ساخته شده که عبارتند از:

دیستال شودیستال شو می تواند برای کودکانی که اولین دندان آسیاب خود را از دست داده اند، انتخاب مناسبی باشد.
دار کمانی ترنس پالاتالبرای نگه داشتن فضای کافی برای رشد دندان ها، این دستگاه به دور دندان های کناری و به کمک یک سیم مورد استفاده قرار می گیرد.
لینگوال آرچاگر دندان های عقبی در فک پایین نیاز به نگه داشتن فضای رشد دشاته باشند، از این دستگاه استفاده می شود.
فضا نگهدار بند و حلقهدر صورتی که یک و یا چند دندان در قوس دندانی، از بین رفته باشند، می توان از این دستگاه استفاده نمود. جنس فضا نگهدار بند و حلقه از فلز ضد زنگ بوده و در جایگاه خود به کمک بند ارتودنسی قرار داده می شود تا موقعیت رشد دندان های دائمی را حفظ کند.

نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر

بعد از اینکه دوران درمان ارتودنسی به پایان رسید، دندان ها مجدد تمایل به حرکت و بازگشت به موقعیت قبلی خود را دارند. برای اینکه موقعیت به دست آمده از دندان ها حفظ شود، لازم است تا در اتمام دوران درمان ارتودنسی از نگهدارنده و یا ریتینر استفاده شود. همانطور که می دانید ارتودنسی روش درمانی ارزان قیمتی نیست، پس برای اینکه مانع از پرداخت هزینه های مجدد و اضافی شوید، علاوه بر رعایت دستورالعمل های ارتودنتیست و بهداشت دهان و دندان، باید در انتهای درمان از نگهدارنده استفاده نمایید. در زیر شما را با انواع نگهدارنده ارتودنسی دندان آشنا خواهیم کرد:

ریتینر ثابت

این نوع نگهدارنده به شکل سیمی نازک در سطح پشتی دندان ها قرار داده می شود که مشابه با محل اتصال براکت ها نصب می شوند. توجه داشته باشید که احتمال آسیب به سیم وجود داشته و شما باید مراقبت های لازم از آن را انجام دهید. به دلیل اینکه در دهان ثابت می ماند، پس نمی توان در زمان غذا خوردن و یا مسواک زدن آن را از دهان خارج کرد و در روز های ابتدایی شاید ناراحتی هایی را برایتان ایجاد نماید، اما بعد از گذشت چند روز به آن عادت خواهید کرد و دیگر مشکلی با آن نخواهید داشت.
ریتینر متحرک

این نوع نگهدارنده ارتودنسی را می توان در زمان غذا خوردن و یا مسواک زدن از دهان خارج کرد. این ریتینر دارای سیمی است که از جلوی دندان ها عبور کرده و دارای قلابی از جنس آکریلیک می باشد که پشت دندان های عقبی قرار گرفته است. مزیت مهم این نوع ریتینر قابلیت جا به جایی آن است، زیرا شرایط بهداشت دهان و دندان را راحت تر می کند، اما این نکته حائز اهمیت است که در استفاده از آن به هیچ عنوان نباید سهل انگاری شود، زیرا در صورت استفاده نکردن به صورت منظم از آن، نتیجه مطلوب درمان به دست نخواهد آمد. معمولا ارتودنتیست توصیه می کند تا در 3 ماه اول درتمام طول روز از این دستگاه استفاده شود، اما در ادامه استفاده از آن را در مدت زمان معلوم در شب ها توصیه خواهد کرد.

سوالات متداول

مزایای دستگاه ارتودنسی متحرک چیست؟

در ابتدا نکته ای که حائز اهمیت می باشد، این است که نوع دستگاه و روش درمانی مطابق با بررسی های ارتودنتیست و با صلاح دید او انجام می گیرد. با این حال اگر اتودنتیست استفاده از دستگاه های متحرک را تجویز نمود، این دستگاه ها دارای مزیت هایی می باشند که در زیر به آن ها اشاره شده است:
- این دستگاه ها دارای هزینه های کمتری نسبت به دستگاه های ثابت می باشند.
- برخی از دستگاه های متحرک از جهت زیبایی بیشتر از دستگاه های دیگر ارتودنسی مورد پسند بیماران قرار می گیرند.
- طراحی و ساخت این دستگاه ها ساده تر بوده و سریع تر ساخته می شوند.
- طول درمان با آن ها کمتر می باشد.
- این دستگاه ها دارای هزینه های کمتری نسبت به دستگاه های ثابت می باشند.
- برخی از دستگاه های متحرک از جهت زیبایی بیشتر از دستگاه های دیگر ارتودنسی مورد پسند بیماران قرار می گیرند.
- طراحی و ساخت این دستگاه ها ساده تر بوده و سریع تر ساخته می شوند.
- طول درمان با آن ها کمتر می باشد.
آیا استفاده از دستگاه فضا نگهدار درد دارد؟

هر زمان که شی خارجی در دهان قرار داده شود، تاحدودی درد و ناراحتی برای بیمار به دنبال خواهد داشت، اما به مرور زمان با عادت کردن بیمار به این دستگاه ها درد و ناراحتی بر طرف خواهد شد. این درد و ناراحتی در روز های ابتدایی که این دستگاه ها در دهان قرار داده می شوند، ایجاد شده که طبیعی می باشند و پس از گذشت حدود یک هفته رفع می شوند.